Przepisy dotyczące godzin jazdy, przerw i odpoczynku w pojazdach ciężarowych

Zasady dotyczące godzin jazdy w UE i AETR

W Unii Europejskiej obowiązują rygorystyczne przepisy dotyczące czasu prowadzenia pojazdu przez kierowców ciężarówek, obowiązkowych przerw i okresów odpoczynku. Przepisy te, określone w rozporządzeniu (WE) nr 561/2006, mają na celu przeciwdziałanie zmęczeniu kierowców, które jest jedną z głównych przyczyn wypadków drogowych.

• Dzienny limit prowadzenia pojazdu: Kraje członkowskie UE i AETR wymagają, aby czas prowadzenia pojazdu ciężarowego nie przekraczał 9 godzin pomiędzy dwiema przerwami. Przepisy zezwalają również na wydłużenie do 10 godzin jazdy dwa razy w tygodniu. Limit ten został ustanowiony w celu uniknięcia wypadków związanych ze zmęczeniem, a także zapewnienia, że kierowcy są zawsze czujni na drodze.

Przykład 9-godzinnej jazdy dziennie

Przykład 10-godzinnej jazdy dziennie

• Tygodniowy limit jazdy: Kierowcy ciężarówek nie powinni spędzać więcej niż 56 godzin na prowadzeniu pojazdu w ciągu tygodnia. Może się na to składać 9 godzin jazdy przez cztery dni w tygodniu i 10 godzin jazdy przez dwa dni w tygodniu. Regulacja ta przyczynia się do zrównoważenia okresów pracy i odpoczynku kierowców, prowadząc nie tylko do poprawy zdrowia kierowcy, ale także bezpieczeństwa na drodze.

Przykład 56 godzin jazdy tygodniowo (maksymalnie)

• Dwutygodniowy limit prowadzenia pojazdu: Łączny czas prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni nie może przekroczyć 90 godzin. Ten dwutygodniowy limit zapobiega długotrwałemu zmęczeniu kierowców. Przepis ten działa także wstecz.

Jak widać w powyższym przykładzie, liczba godzin w tygodniach 1 i 2 oraz w tygodniach 3 i 4 jest mniejsza niż 90. Dlatego mieści się w granicach prawa. Jednak łączny tygodniowy czas pracy w tygodniach 2 i 3 przekracza ustawowy limit 90 godzin, a zatem jest niezgodny z prawem.

Czechy, Węgry, Polska, Słowacja i Rumunia są członkami UE i przestrzegają przepisów UE dotyczących godzin pracy kierowców, przerw i czasu odpoczynku.

Serbia nie jest częścią UE, ale jest członkiem AETR i przestrzega zasad AETR. AETR to europejska umowa dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe. Zasady AETR dotyczące godzin prowadzenia pojazdu są takie same jak zasady UE. Jedyne wyjątki są następujące:

• zwolnienie dla pojazdów przewożących towary rzemieślnicze;
• powrót do firmy lub miejsca zamieszkania;
• możliwość skorzystania z dwóch kolejnych skróconych odpoczynków tygodniowych;
• przerwanie tygodniowych okresów odpoczynku.

Czas przerw kierowcy

45 minut przerwy jest wymagane po okresie czterech i pół godziny nieprzerwanej jazdy. Ta przerwa może być zamieniona na dwie przerwy.

Pierwsza przerwa powinna trwać 15 minut lub dłużej. Druga przerwa nie powinna być krótsza niż 30 minut. Oba okresy powinny przypadać na 4,5 godziny jazdy.

Czas odpoczynku kierowcy ciężarówki

Dzienny odpoczynek: Kierowcy pojazdów ciężarowych muszą mieć 11 godzin odpoczynku dziennie. Mogą skrócić ten czas do 9 godzin. Jednak skrócenie może się zdarzyć maksymalnie trzy razy w ciągu tygodnia.

Odpoczynek ten można podzielić na dwa okresy, jeśli pierwszy okres wynosi co najmniej 3 godziny, a drugi co najmniej 9 godzin. Ten dzienny odpoczynek może być również skrócony do 9 kolejnych godzin maksymalnie trzy razy pomiędzy dwoma tygodniowymi okresami odpoczynku (zwanymi skróconymi dziennymi okresami odpoczynku).

Prom: W przypadku, gdy kierowca podróżuje z pojazdem promem lub pociągiem, może przerwać odpoczynek. Regularny dzienny okres odpoczynku można przerwać maksymalnie dwa razy. Inne czynności nie mogą trwać łącznie dłużej niż jedną godzinę. Podczas tego regularnego dziennego okresu odpoczynku kierowca musi mieć do dyspozycji kabinę sypialną, koję lub kuszetkę.

‍Odpoczynek tygodniowy: Regularny tygodniowy okres odpoczynku, którego muszą przestrzegać kierowcy pojazdów ciężarowych, to nieprzerwany okres co najmniej 45 godzin. Skrócony tygodniowy odpoczynek to okres co najmniej 24 kolejnych godzin, ale mniej niż 45 nieprzerwanych godzin.

Co najmniej jeden pełny odpoczynek trwający 45 godzin musi być wykorzystany w ciągu każdego tygodnia. Skrócony tygodniowy odpoczynek musi zostać zrekompensowany. Odpoczynek wyrównawczy musi zostać wykorzystany w jednej sesji do końca trzeciego tygodnia następującego po uwzględnionym tygodniu. Zostało to wyjaśnione na przykładzie poniżej.

Serbia jest członkiem AETR. Zasady AETR dotyczące godzin pracy i odpoczynku kierowcy są w większości takie same jak w UE, z następującymi wyjątkami:

• dozwolona jest praca przez ponad 4 kolejne tygodnie bez powrotu do domu lub miejsca postoju pojazdu;
• dozwolony jest skrócony tygodniowy okres odpoczynku (mniej niż 45 godzin), po którym następuje jeden pełny tygodniowy okres odpoczynku;
• możesz przerwać swój normalny dzienny okres odpoczynku (11 godzin) tylko podczas przepraw promowych.

Zasady dotyczące czasu pracy (w tym prowadzenia pojazdu)

Po wprowadzeniu przez UE przepisów dotyczących czasu prowadzenia pojazdu okazało się, że niektóre firmy zmuszały kierowców do wykonywania innej pracy przez dłuższy czas. Oznaczało to, że kierowcy nie otrzymywali wystarczającej ilości odpoczynku. Aby temu zaradzić, UE wydała dyrektywę 2002/15/WE w sprawie przepisów dotyczących czasu pracy w celu ograniczenia ich ogólnej pracy (w tym prowadzenia pojazdu).

Czas pracy (w tym prowadzenie pojazdu): Limity dzienne, tygodniowe i roczne

• 10 godzin dziennie, w tym prowadzenie pojazdu, jeśli praca jest w nocy. Czas ten może być wydłużony na mocy układu zbiorowego. Definicja pracy w porze nocnej to praca przez co najmniej 4 godziny między godziną 00:00 a 07:00. Na tej podstawie można stwierdzić, że minimalny okres odpoczynku po nocnej zmianie wynosi 14 godzin. Różni się on jednak w zależności od kraju członkowskiego UE.
• Czas pracy nie może przekraczać średnio 48 godzin tygodniowo. Okres referencyjny do obliczania średniego tygodniowego czasu pracy wynosi 4 miesiące.
• 60 godzin może wystąpić tylko wtedy, gdy średnia tygodniowa norma nie zostanie przekroczona.

Czas pracy: Przerwy

• 6 godzin pracy: 15 minut przerwy (minimum)
• 6-9 godzin pracy: 30 minut przerwy łącznie (może to być jedna przerwa po 30 minut lub dwie przerwy po 15 minut)
• Ponad 9 godzin pracy: łącznie 45 minut przerwy
• Rozporządzenie WE nr 561/2006 dotyczące godzin pracy kierowców ma pierwszeństwo przed Dyrektywą WE nr 2002/15 w sprawie wymogów dotyczących przerw w czasie pracy.

Czas pracy: Odpoczynek

Okresy odpoczynku dla kierowców są takie same w ciągu dnia i tygodnia. Wymagania te są zgodne z przepisami o godzinach pracy kierowców oraz przepisami o czasie pracy.  

Znaczenie tych przepisów

Zapobieganie zmęczeniu kierowcy: Prowadzenie pojazdu w stanie zmęczenia jest bardzo podobne do prowadzenia pojazdu po spożyciu alkoholu; znacząco wpływa na wydajność. Określone przerwy i okresy odpoczynku zapobiegają kumulacji zmęczenia, pomagając kierowcom zachować czujność i uwagę za kierownicą.

Zwiększenie bezpieczeństwa na drodze: W porównaniu z nieodpowiednio wypoczętymi kierowcami, dobrze wypoczęci kierowcy rzadziej uczestniczą w wypadkach. Te przepisy dotyczące kierowców ciężarówek mają kluczowe znaczenie dla unijnego planu zmniejszenia liczby ofiar śmiertelnych i ciężko rannych na drogach. Zapewniają one bezpieczeństwo drogowe kierowcom ciężarówek i bezpieczniejsze drogi dla wszystkich.

Zgodność z normami europejskimi: Zgodność z tymi przepisami to nie tylko kwestia ochrony przed karami. Chodzi o utrzymanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa. Zgodność zapewnia jednolite standardy bezpieczeństwa w sektorach transportu w krajach europejskich, co pomaga budować zaufanie w sektorze transportu.

Promowanie zdrowszych warunków pracy: Jazda bez wystarczających przerw może zaszkodzić kondycji fizycznej i psychicznej kierowcy. Przepisy zapewniają okresy odpoczynku i chronią zdrowie kierowców. Zapewniają one, że kierowcy mają wystarczająco dużo czasu na odpoczynek po długodystansowej jeździe.

Poprawa wydajności i morale: Wypoczęci kierowcy są bardziej produktywni i popełniają mniej błędów. Przepisy dotyczące kierowców ciężarówek odgrywają pośrednią rolę w usprawnianiu operacji logistycznych. Ponadto zwiększają one zadowolenie z pracy i morale kierowców. Pomaga to zmniejszyć wskaźniki rotacji i tworzy bardziej oddaną siłę roboczą.

Jak monitorowane są przepisy?

Tachografy: Wszystkie ciężarówki działające na terenie UE są zobowiązane do korzystania z tachografów. Rejestrują one czas jazdy, przerwy, okresy odpoczynku i inne czynności, aby spełnić unijne normy czasu pracy kierowców. Mogą być również wykorzystywane do rejestrowania czasu pracy i przekraczania każdej granicy państw wewnątrz Unii Europejskiej.

Ewidencja czasu pracy: Jeśli tachografy służą tylko do rejestrowania czasu jazdy kierowców ciężarówek, trzeba prowadzić ewidencję czasu pracy. To pozwala na rejestrowanie godzin pracy, które nie dotyczą prowadzenia pojazdu.

Jakie dane kierowcy muszą być rejestrowane na tachografie analogowym?

Wykresówka tachografu musi zawierać:

• Imię i nazwisko;
• Miejsce rozpoczęcia i zakończenia korzystania z wykresówki;
• Symbol kraju rozpoczęcia i zakończenia korzystania z wykresówki;
• Data rozpoczęcia i zakończenia zapisów;
• Okres odpoczynku między rozpoczęciem/zakończeniem pracy;
• Numer rejestracyjny każdego pojazdu przydzielonego na początku pierwszej podróży oraz w przypadku zmiany pojazdu w trakcie korzystania z wykresówki;
• Czas każdej zmiany pojazdu;
• Odczyty licznika kilometrów na początku i na końcu podróży;
• Odczyty licznika kilometrów dla każdego pojazdu muszą być udokumentowane, jeśli kierowca zmienił pojazd w ciągu dnia roboczego;
• Tył wykresówki tachografu zwykle zawiera obszar do ręcznego rejestrowania szczegółów dotyczących innych pojazdów prowadzonych w danym okresie;
• Symbol kraju, w którym przekraczana jest granica.

Kody krajów na tachografie

Istotnymi oznaczeniami na tachografie są kody krajów, z których wprowadzeniem wiążą się nowe obowiązki dla kierowców. Są to następujące symbole:

• A – Austria,
• AL – Albania,
• AND – Andora,
• ARM – Armenia,
• AZ – Azerbejdżan,
• B – Belgia,
• BG – Bułgaria,
• BIH – Bośnia i Hercegowina,
• BY – Białoruś,
• CH – Szwajcaria,
• CY – Cypr,
• CZ – Czechy,
• D – Niemcy,
• DK – Dania,
• E – Hiszpania,
• EC – Unia Europejska,
• EST – Estonia,
• EUR – inne kraje Europy,
• F – Francja,
• FIN – Finlandia,
• FL – Lichtenstein,
• FR – Wyspy Owcze,
• GE – Gruzja,
• GR – Grecja,
• H – Węgry,
• HR – Chorwacja,
• I – Włochy,
• IRL – Irlandia,
• IS – Islandia,
• KZ – Kazachstan,
• L – Luksemburg,
• LT – Litwa,
• LV – Łotwa,
• M – Malta,
• MC – Monako,
• MD – Mołdawia,
• MK – Macedonia,
• N – Norwegia,
• NL – Holandia,
• P – Portugalia,
• PL – Polska,
• RO – Rumunia,
• RSM – San Marino,
• RUS – Rosja,
• S – Szwecja,
• SK – Słowacja,
• SLO – Słowenia,
• TR – Turcja,
• UA – Ukraina,
• UK – Wielka Brytania,
• WLD – pozostałe kraje.

Według przepisów, kierowcy są zobowiązani do niezwłocznej rejestracji przekroczenia granicy. Należy tego dokonać zaraz po przybyciu do danego kraju lub podczas pierwszego postoju. Po zatrzymaniu się na pierwszym dostępnym parkingu należy wybrać odpowiedni symbol kraju w tachografie. Obowiązek ten dotyczy wszystkich kierowców oraz wszystkich dostępnych obecnie tachografów:

• cyfrowych,
• analogowych,
• inteligentnych tachografów I i II generacji.

Obowiązki te weszły w życie 2 lutego 2022 roku i są częścią tzw. pakietu mobilności.

Podstawą prawną do funkcjonowania tych przepisów jest artykuł 34 ust 7 rozporządzenia UE 165/2014:

„Kierowca wprowadza w tachografie cyfrowym symbole państw, w których rozpoczyna i kończy dzienny okres pracy. Od dnia 2 lutego 2022 r. kierowca na początku pierwszego postoju po przekroczeniu granicy państwa członkowskiego wprowadza również symbol państwa, do którego wjechał. Ten pierwszy postój odbywa się w najbliższym możliwym miejscu postoju na granicy lub po jej przekroczeniu. W przypadku gdy przekraczanie granicy państwa członkowskiego odbywa się na promie lub w pociągu, kierowca wprowadza symbol państwa w porcie lub na stacji przybycia. Państwa członkowskie mogą wymagać od kierowców pojazdów używanych w działalności transportowej prowadzonej na ich terytorium dodatkowych, bardziej szczegółowych niż symbol państwa, danych geograficznych, pod warunkiem że te państwa członkowskie powiadomiły Komisję o wymogach dotyczących szczegółowych danych geograficznych przed dniem 1 kwietnia 1998 r. Kierowcy nie muszą wprowadzać informacji, o których mowa w akapicie pierwszym, jeśli tachograf rejestruje automatycznie dane dotyczące lokalizacji zgodnie z art. 8”.

Jakie zapisy z tachografu muszą być dostępne?

Jeśli pojazd jest wyposażony w tachograf analogowy, musisz być w stanie przedstawić:

• wykresówki za bieżący dzień i poprzednie 28 dni kalendarzowych;
• wszelkie ręczne zapisy i wydruki dokonane w ciągu bieżącego dnia i poprzednich 28 dni kalendarzowych;
• kartę do tachografu cyfrowego (jeśli taką posiadasz).

Jeśli pojazd jest wyposażony w tachograf cyfrowy, musisz być w stanie przedstawić:

• kartę kierowcy do tachografu cyfrowego;
• wszelkie ręczne zapisy i wydruki wykonane w ciągu bieżącego dnia i poprzednich 28 dni kalendarzowych;
• wykresówki dla każdego pojazdu wyposażonego w tachograf analogowy, który prowadziłeś w ciągu ostatnich 28 dni kalendarzowych.

Kary za nieprzestrzeganie przepisów

Zrozumienie przepisów związanych z godzinami pracy kierowców jest kwintesencją bezpieczeństwa drogowego w branży transportowej. Zasady te obejmują czas prowadzenia pojazdu, przerwy, które należy robić, oraz całkowitą liczbę godzin, które kierowca może zarejestrować w ciągu dwóch tygodni. Naruszenie tych przepisów i przepisów dotyczących tachografów może skutkować znacznymi karami finansowymi lub nawet surowszymi konsekwencjami.

Słowacja

• Kary: Błędy na Słowacji mogą kosztować od 1 500 zł do 70 000 zł. Aby uzyskać szczegółowe informacje, kliknij tutaj.

Polska

• Kary: Pomyłka w Polsce może skutkować grzywną w wysokości do około 15 zł dla kierowców i około 12 000 zł dla firm. Aby uzyskać szczegółowe informacje, kliknij tutaj.

Węgry

• Kary: Grzywny na Węgrzech wahają się od około 110 zł do 8 600 zł za nieprzestrzeganie przepisów. Aby uzyskać szczegółowe informacje, kliknij tutaj.

Czechy, Rumunia i Serbia nakładają podobne grzywny.

Czechy

• Kary: Rozpiętość kar w Czechach może sięgać 60 000 zł, w zależności od poziomu powagi naruszenia. Aby uzyskać szczegółowe informacje, kliknij tutaj.

Rumunia

• Kary: Rumuńskie przepisy mogą nakładać grzywny w wysokości od około 3 800 zł do 7 700 zł za nieprzestrzeganie ustawowego dziennego okresu odpoczynku.

Serbia

• Kary: W Serbii sytuacja nie jest lepsza. Przekroczenie przepisów dotyczących czasu prowadzenia pojazdu może kosztować firmę od 3 700 zł do 30 000 zł.

Co jeszcze może pójść nie tak?

Oprócz dostania po kieszeni, przyłapanie na łamaniu tych zasad może również oznaczać, że:

• kierowcy mogą być zmuszeni do wzięcia przerwy od profesjonalnej jazdy;
• firmy mogą zostać zawieszone lub nawet pozbawione licencji na prowadzenie działalności;
• kierowcy mogą otrzymać punkty w swojej historii zawodowej, co nigdy nie jest dobrą wiadomością.

Przestrzeganie tych zasad jest koniecznością zarówno dla firm, jak i kierowców, aby uniknąć grzywien i zapewnić płynne działanie. I pamiętaj, że przepisy mogą się zmieniać, więc zawsze warto skontaktować się z lokalnymi władzami transportowymi lub zasięgnąć porady prawnej, aby zachować jasność.

Droga przed nami

Unia Europejska wprowadziła szczegółowe przepisy dla pojazdów ciężarowych, które skupiają się przede wszystkim na bezpieczeństwie kierowców. Przepisy te kontrolują między innymi dzienny czas jazdy, aby zmniejszyć ilość wypadków spowodowanych zmęczeniem kierowców.

Przepisy te określają maksymalny dzienny, tygodniowy i dwutygodniowy czas prowadzenia pojazdu. Celem jest zwalczanie chronicznego zmęczenia występującego u kierowców. Przepisy wymagają także przerwy po czterech i pół godzinach jazdy oraz minimalnego czasu odpoczynku dziennie i tygodniowo.

Kraje takie jak Czechy, Słowacja, Polska, Węgry i Rumunia spełniają wymogi UE. Te same standardy dotyczą także Serbii, ale na mocy porozumienia AETR.

Ponadto, aby uniknąć nadmiernej pracy poza prowadzeniem pojazdu, UE przyjęła dyrektywę 2002/15 WE, która ogranicza liczbę godzin pracy, aby zapewnić kierowcom odpowiedni czas na odpoczynek. Utrzymanie zgodności jest egzekwowane za pomocą tachografów i ewidencji czasu pracy, ponieważ rejestrują one godziny jazdy, przerwy i okresy odpoczynku.

Nieprzestrzeganie przepisów może prowadzić do surowych kar, takich jak wysokie grzywny, zawieszenie prawa jazdy lub negatywne konsekwencje w rejestrze zawodowym kierowcy. Stosowanie tych praktyk wskazuje, że są one znaczące dla ochrony zdrowia i dobrego samopoczucia wszystkich użytkowników dróg.

Eurowag pomaga zapewnić zgodność z przepisami i nie tylko

Telematyka to potężne oprogramowanie do zarządzania flotą, które pomaga usprawnić proces prowadzenia dokumentacji w celu zapewnienia zgodności z przepisami dotyczącymi czasu jazdy i odpoczynku. Elektroniczne urządzenie rejestrujące (ELD) firmy Eurowag może rejestrować wszystkie przerwy, okresy odpoczynku i kolejne okresy prowadzenia pojazdu.

Ponieważ informacje są rejestrowane automatycznie, telematyka może usprawnić administracyjny aspekt zgodności. Oszczędza to czas i pieniądze kierowców, dyspozytorów, właścicieli i menedżerów. Przechwycone dane mogą być nawet wykorzystane do obniżenia zużycia paliwa, śledzenia potrzeb w zakresie konserwacji pojazdów oraz poprawy zachowania i produktywności kierowców.