Polska leży w samym sercu Europy i w dużej mierze to od sprawności jej drogowych arterii zależy sprawność poruszania się między Europą zachodnią a wschodnią. Centralna pozycja kraju to oczywiście duży atut - mamy naprawdę łatwy dostęp do różnych kierunków. Ale i duża odpowiedzialność. Polska to kluczowy węzeł komunikacyjny dla transportu i logistyki. Na co mogą liczyć kierowcy ciężarówek poza pysznym domowym jedzeniem w barach na trasie? W końcu to oni odgrywają kluczową rolę w łańcuchu dostaw, rozciągniętym niekiedy na naprawdę dalekie odległości. W jakim miejscu jest polska infrastruktura drogowa, z jakimi mierzy się wyzwaniami i czy widać jakieś postępy? Przekonajmy się.
W ciągu ostatniej dekady polskie drogi przeszły wyraźną metamorfozę, ale kolejne inwestycje są niezbędne. Zgodnie z danymi GDDKiA z końca 2023 roku, posiadamy łącznie 17 800 km dróg krajowych, z czego zaledwie 5102,3 km to drogi szybkiego ruchu (na które składa się 1849,2 km autostrad i 3253,1 km dróg ekspresowych).1 Choć jest to niewielka liczba, trzeba przyznać, że są to drogi dobrej jakości, pozwalające na swobodne i dość szybkie przemieszczanie się między głównymi miastami i przejściami granicznymi. Mają kluczową rolę dla transportu, bo to właśnie nimi poruszają się kierowcy ciężarówek. Choć sieć łącząca duże i średnie miasta jest coraz gęstsza, wciąż brakuje wielu odcinków, na których kierowcy muszą wybierać drogi niższej kategorii. To wpływa nie tylko na komfort podróży, ale i na terminowość i płynność dostaw.
Mimo dynamicznego rozwoju, polska infrastruktura drogowa wymaga jeszcze wielu inwestycji. Choć sieć dróg rozwija się dość dynamicznie, problemów jest wiele. Mimo sporych inwestycji w infrastrukturę, w kraju wciąż można się natknąć na wyraźnie zapomniane obszary, w których drogi są naprawdę w kiepskim stanie. Najgorzej według raportu GDDKiA z końca 2021 roku wypadła Małopolska - mniej niż połowa dróg w tym województwie była w stanie dobrym (39,9% w stanie niezadowalającym, a 16,4% w złym).2 Wychodzą tutaj lata niedofinansowania, które odbijają się wykluczeniem komunikacyjnym niektórych regionów i brakiem bezpieczeństwa na odpowiednim poziomie.
Paradoks polega na tym, że za większość zniszczeń nawierzchni odpowiadają samochody ciężarowe (od 35 do 70%), w szczególności te przeciążone. Niestety, braki w infrastrukturze drogowej, które zmuszają kierowców z korzystania z dróg krajowych znacznie przyczyniają się do powstawania zniszczeń i co gorsza - do wypadków. Polska wprawdzie poczyniła postępy w kwestii bezpieczeństwa drogowego, ale ciągle odstaje od wielu krajów Europy Zachodniej.
Raport Komisji Europejskiej o bezpieczeństwie ruchu drogowego z 2023 roku nie pozostawia złudzeń. Na milion mieszkańców, w Polsce odnotowano 52 śmiertelne ofiary wypadków drogowych (1893 osoby), podczas gdy unijna średnia to 46.3 Mimo znaczącej poprawy na przestrzeni lat, to wciąż dużo. Możemy jednak pochwalić w tym wszystkim kierowców ciężarówek! Powodują znacznie mniej (i coraz mniej) wypadków w porównaniu z autami osobowymi. Spowodowali w 2023 o 17,1% mniej wypadków (ich ilość spadła z 3,3% do 2,8% w ogólnym rozrachunku).4
W utrzymaniu, a może i polepszeniu tych statystyk pomocne mogą być narzędzia do zarządzania flotą od Eurowag. Takie oprogramowanie pomaga między innymi planować trasy, czy śledzić natężenie ruchu, czyli w efekcie uniknąć korków i nie tylko zwiększyć bezpieczeństwo, ale też zoptymalizować trasę i zaoszczędzić dzięki temu sporo paliwa.
Skoro wiemy już trochę o kondycji polskich dróg, przyjrzyjmy się teraz konkretnym wyzwaniom, z którymi muszą mierzyć się na co dzień kierowcy ciężarowych samochodów. Istnieją trzy kwestie, które z pewnością wymieniłby każdy z nich. Jakie?
1. Zatory drogowe
Od zawsze i (prawdopodobnie) na zawsze jest to podstawowa bolączka każdego zawodowego kierowcy. Choć ćwiczy nie tylko jego cierpliwość, ale też cierpliwość pracodawcy i docelowego klienta, to właśnie kierowca w bezpośredni sposób odczuwa ten problem. Rozwijająca się polska infrastruktura drogowa nie nadąża za rosnącą liczbą pojazdów na drogach, co gołym okiem widać w dużych miastach, takich jak Warszawa czy Kraków, a i czuć w nieświeżym powietrzu. Choć to Londyn wypada najgorzej ze wszystkich miast świata (przemierzenie 10km w centrum miasta zajmuje 37 minut i 20 sekund), to nasz Wrocław zajmuje w światowym rankingu i tak wysokie 21 miejsce (między Nowym Jorkiem a Genewą), a goni go Łódź (39 w rankingu).5 Tym samym zajmujemy jako kraj dość wysokie miejsce jeśli chodzi o czas, który tracimy w korkach.
Dla kierowców ciężarówek zatory drogowe są nie mniej frustrujące, co dla mieszkańców dużych miast. Zaburzają harmonogram dostawy i mogą być naprawdę stresogenne. Pomijając fakt, że generują dodatkowe koszty paliwa czy eksploatacyjne, mogą prowadzić również do poważniejszych finansowych konsekwencji. W branży logistycznej czasowa dostawa często jest bowiem kluczowa. Coraz częściej firmy decydują się na rozwiązania TMS. Dzięki systemom zarządzania transportem możemy lepiej kontrolować terminowość i operacyjność. Posiadamy narzędzia do monitorowania ruchu w czasie rzeczywistym, co pozwala na uniknięcie zatorów drogowych, lub zminimalizowanie ich wpływu na naszą operację. Kierowca korzystając dodatkowo z algorytmu ETA może z dokładnością wyliczyć swój czas dotarcia do celu - algorytm bierze pod uwagę dane z tachografu. Dzięki temu wlicza w niezbędny czas wymagane pauzy czy też dzienny czas jazdy, który pozostał kierowcy do wykorzystania.
2. Regulacje i zgodność z przepisami
Jeśli chodzi o przepisy drogowe, Polska zintegrowała się z Unią Europejską. Co to oznacza dla firm transportowych? Muszą się w nich dobrze orientować, bo rygorystyczne normy potrafią różnić się w zależności od regionu, czy przewożonego ładunku. Po pierwsze obowiązuje ich ścisłe przestrzeganie przepisów dotyczących bezpieczeństwa ruchu drogowego. Przykładowo, w Polsce mogą pracować ciągiem 2 tygodnie, nie przekraczając jednak 90 godzin.6 Dochodzą do tego określone limity dzienne, okresy odpoczynku i terminowe konserwowanie pojazdu. Przepisy są dość surowe, a ich nieprzestrzeganie zwykle ma przykre skutki pod postacią wysokiej grzywny, a w skrajnych przypadkach nawet odholowania pojazdu czy zawieszenia prawa jazdy.
Znajomość przepisów i świadomość tego, że na bieżąco się zmieniają, może nas uchronić przed nieprzyjemnymi sytuacjami, jak choćby opóźnienia operacyjne. Należy pamiętać o obowiązkowych opłatach drogowych, normach emisji spalin i różnicach między regionalnymi dodatkowymi ograniczeniami (strefy ekologiczne). Warto obserwować rozszerzenia zakresu towarów objętych przewozami SENT (kary za brak nadawania do systemu potrafią przekraczać 20 000 zł). Kolejna ważna informacja dotyczy systemu Etoll - warto pamiętać o planowanym rozszerzeniu opłat o drogi oddane do użytku po 2017 roku.7
3. Jakość dróg
Nie ulega wątpliwości, że przejeżdżając rocznie (średnio) 87 000 km, kierowca samochodu ciężarowego zwraca uwagę na jakość dróg.8 Dziury, słabe oznakowanie, złe oświetlenie, nierówna nawierzchnia - każdy mankament na trasie odbija się bezpośrednio na kondycji pojazdu. A jak wiadomo częste naprawy to kolejne niemile widziane koszty. Wzrost jakości infrastruktury ma bezpośrednie przełożenie na funkcjonowanie firm transportowych. Każda techniczna usterka to często opóźnienia w łańcuchu dostaw. Ogólny stan sieci drogowej w naszym kraju wpływa na jakość i wydajność sektora logistycznego.
Dalsza rozbudowa dróg i wykorzystywanie do tego trwałych materiałów mogą znacznie poprawić kondycję sektora. Jeśli chodzi o utrzymanie dróg, Polska powinna zadbać o regularne programy konserwacji, które nie polegają na łataniu już powstałych ogromnych dziur, ale nie dopouszczaniu do ich powstawania powinny być podstawowym celem. W infrastrukturze drogowej kluczowe są rozwiązania długoterminowe.
Skoro wiemy już co najbardziej gnębi kierowców ciężarowych na polskich drogach, spróbujmy spojrzeć w przyszłość. I to z optymizmem. Jakie szanse rozwoju i wzrostu możemy dostrzec na horyzoncie?
Największą szansą jest dalsze inwestowanie w infrastrukturę. Dobra wiadomość jest taka, że obraliśmy słuszny kierunek. Rządowe inwestycje w infrastrukturę drogową w ostatnich latach wzrosły, co daje nadzieję nie tylko na rozwój niektórych regionów, ale i na wzrost bezpieczeństwa na drogach. Jedną z nich jest Program Budowy Dróg Krajowych w latach 2014-2023 (z perspektywą do 2025 roku), który przewiduje wybudowanie 3,9 tysięcy km dróg szybkiego ruchu i autostrad, a także 57 obwodnic, a jego realizacja będzie kosztowała około 107 mld zł.9 W ramach programu jest realizowany projekt budowy Via Carpatia czyli korytarza łączącego Północną i Południową Europę. Częściowo został już stworzony, zakończenie prac jest planowane na 2025 rok.10
Im więcej długich i jakościowych odcinków pozwalających na omijanie dużych miast, tym większy komfort kierowców z sektora transportowego. Śledzenie nowych tras ułatwiają rozwiązania Eurowag - dzięki nim kierowcy mogą planować trasy z uwzględnieniem nowootwartych odcinków i w pełni korzystać z możliwości, które przynoszą kolejne inwestycje. Nowe odcinki często oferują dużo lepszej jakości MOPy, gdzie kierowcy realizują obowiązkowe pauzy, czy zatrzymują się żeby odpocząć.
Mierzymy się w Polsce z niezliczonymi wyzwaniami z zakresu infrastruktury drogowej. Choć zmiany zachodzą dość wolno, kawałek po kawałku nowe odcinki pojawiają się i ułatwiają podróżowanie zarówno osobówek, jak i samochodów ciężarowych. Presja Unii Europejskiej i społeczeństwa sprawia, że rząd planuje kolejne inwestycje.
A technologia taka jak rozwiązania TMS ułatwia codzienność zawodowych kierowców. Pomaga zarówno w unikaniu nieprzyjemnych niespodzianek, takich jak niekończące się korki, jak i w odkrywaniu przyjemnych niespodzianek, takich jak nowootwarte trasy. Rozwiązania Eurowag pomagają w nawigacji, zwiększają operacyjną efektywność i dbają o nasz portfel (karta paliwowa Eurowag to dobry sposób na oszczędność przy tankowaniu). Warto je wypróbować, czekając jednocześnie z optymizmem na dalszy rozwój naszych dróg!
3 https://poland.representation.ec.europa.eu/news/smiertelne-wypadki-na-unijnych-drogach-2024-03-08_pl
4 https://logistyka.rp.pl/drogowy/art40299041-kierowcy-ciezarowek-mistrzami-bezpieczenstwa
6 https://dlafirm.pracuj.pl/blog/czas-pracy-kierowcy
10 https://www.gov.pl/web/gddkia/via-carpatia---stan-realizacji
